Mszami gregoriańskimi nazywane jest 30 mszy odprawianych w intencji jednej osoby zmarłej w ciągu 30 kolejnych dni, przez jednego lub wielu kapłanów. Praktyka ta datuje się od VI wieku i wiąże się z papieżem Grzegorzem Wielkim, który polecił odprawiać przez 30 dni msze za zmarłego mnicha benedyktyńskiego, przy którym znaleziono pewną ilość pieniędzy, co na owe czasy było bardzo wielkim przewinieniem. Trzydziestego dnia miał się ów zakonnik pojawić św. Grzegorzowi i dziękować za okazane mu miłosierdzie – odprawione msze wyjednały mu bowiem wybawienie z czyśćca.

Praktyka ta zaczęła rozwijać się w VIII wieku, najpierw w klasztorach, a następnie w innych kościołach. Towarzyszyło jej przekonanie o szczególnej skuteczności mszy gregoriańskich dla zmarłych, którzy znajdowali się w czyśćcu. Początkowo Stolica Apostolska potępiła niektóre praktyki mszalne zbliżone do mszy gregoriańskich, te jednak najpierw pośrednio, a potem wyraźnie otrzymały jej aprobatę. Zdaniem Kongregacji Odpustów zaufanie wiernych do mszy gregoriańskich jako szczególnie skutecznych dla uwolnienia zmarłego od kary czyśćca, należy uważać za rozumne i zgodne z wiarą.

Msze gregoriańskie nie są obdarzone żadnymi odpustami. Praktyka ta opiera się tylko na przeświadczeniu wiernych o jej skuteczności. Większość teologów uważa, że źródłem tej skuteczności są zasługi papieża Grzegorza i jego wstawiennictwo.

Problemem dość długo dyskutowanym wśród teologów było zwrócenie uwagi na zachowanie ciągłości odprawiania mszy. Niektórzy uważali, że jakiekolwiek przerwanie ciągłości, nawet z obiektywnych przyczyn, zobowiązywało do odprawiania mszy gregoriańskich od nowa. Ostateczne rozwiązanie tej kwestii przyniosła deklaracja Tricenario Gregoriano, w której stwierdzono, że msze gregoriańskie przerwane z powodu nieprzewidzianej przeszkody (np. choroba) lub uzasadnionej przyczyny (np. odprawienie mszy pogrzebowej lub za nowożeńców) zachowują te same owoce, jakie dotychczas przypisywała im praktyka Kościoła. Obowiązuje wówczas jak najszybsze dopełnienie liczby mszy.

Papież Grzegorz I Wielki urodził się ok. 540 roku w Rzymie, w rodzinie patrycjuszy. Pełnił odpowiedzialne funkcje w mieście, nie dawały mu one jednak zadowolenia. Zaczął szukać swojego powołania życiowego. W wieku 35 lat założył klasztor we własnym domu. Przyjął święcenia diakonatu, potem pełnił służbę dyplomatyczną w Konstantynopolu. W 590 roku został wybrany papieżem jako pierwszy w historii zakonnik. Programem jego pontyfikatu miał być tytuł sługa sług Bożych, który do tej pory jest używany przez papieży.

W czasie swojego pontyfikatu Grzegorz Wielki prowadził bardzo otwartą politykę zagraniczną. Jest jednym z niewielu papieży mogących poszczycić się tak bogatą spuścizną literacką. Do dziś zachowały się: 4 księgi Reguły Duszpasterskiej, Wykład Księgi Hioba zwany Moralia, czterdzieści homilii niedzielnych, 24 homilie o proroctwach Ezechiela, ponad 800 listów oraz 4 Księgi Dialogów, zawierające życiorysy cudotwórców żyjących w Italii. W swoich dokumentach Grzegorz koncentrował się na problemach obyczajowości i religijności, nie wchodząc w spory doktrynalne. Nacisk kładł na elementy pobożności ludowej, przyczynił się do rozwoju kultu relikwii. Zreorganizował formy liturgii łacińskiej, ujednolicił i upowszechnił obrządek rzymski, a razem z nim rozpowszechnił śpiew kościelny, nazywany od jego imienia chorałem gregoriańskim.

autor: Jacek Skowroński

czytaj więcej na stronie www.teologia.alauda.pl